ساز استوک؛ بزرگترین مرجع خرید و فروش انواع ساز و تجهیزات استدیویی آکبند و دست دوم
تنبور
تنبور یا تمبور سازی است که دستهای بلند و کاسهای گلابی شکل دارد و معمولاً از چوب توت ساخته میشود. کاسه آن به دو صورت یک تکه (کاسهای) که از قدیم مرسوم بوده و چند تکهای (ترکهای یا چمنی) است که به تقلید از کاسه سه تار در دهههای اخیر ساخته شدهاست. طول این ساز در بین ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر و دارای سه سیم است، یکی واخوان و دو سیم اصلی. در زمان قدیم به گفته فارابی از یک یا دو سیم اصلی استفاده میشدهاست که اکنون به صورت سه سیم معمول است. این ساز دارای چهارده پرده (دستان) و فاقد ربع پرده است. در نواختن آن دو نوع کوک رایج است. ابتدا کوک هفت دستان (برز) و دیگری کوک پنج دستان (ته رز) که نوازندگان امروزی بیشتر از کوک سیم اصلی دو (C) و سیم واخوان سل (G) استفاده میکنند.
تنبور را با چهار انگشت دست راست و بدون استفاده از مضراب مصنوعی مینوازند و تکنیکهای دست چپ آن شبیه دیگر سازهای زهی دسته دار مانند تار و سه تار است و مضرابهای اصلی آن عبارتند از انواع مضراب راست، چپ و شُر و مضراب ریز،ودوتک.است
ومضارب گلریز و غنچه و … جزع مضارب تنبور محسوب نمیشوند و من دراوردی هستند
آلبوم صدای سخن عشق با صدای شهرام ناظری و آهنگسازی کیخسرو پورناظری و تنبور نوازی سید خلیل عالی نژاد اولین و مطرحترین آلبومی است که به معرفی ساز تنبور میپردازد.
تاریخچه
تنبور یکی از قدیمیترین سازهای ایران است که جنبهٔ عرفانی و مقامی دارد. این ساز از ۱۳ تا ۱۴ پرده تشکیل و ۲ تا ۳ سیم دارد. جنس کاسه و صفحهٔ آن از چوب توت و دستهاش از چوب گردو است. تنبور در مناطق یارساننشین دارای تقدسی خاص است چنانچه نوازندگان قبل از شروع و در خاتمه دستانش را میبوسند. اوج شکوه و عظمت تنبور در قرن پنجم هجری یعنی حضور در سپاه معروف و متشکل از نهصده شاهخوشین بوده و از آن زمان تاکنون در جایجای ایران، تنبور را ساز شاهخوشینی نیز نامیدهاند. از یافتههای باستانشناسان میتوان ادعا کرد که این ساز قدمتی ۶۰۰۰ ساله دارد و از اسناد مهم تاریخی مجسمهای است در حوالی مقبره دانیال نبی واقع در شوش. شاید نتوان دقیقاً زمان اختراع این ساز را معین نمود، اما میتوان گفت ساخت تنبور از قرنها پیش از ظهور اسلام رواج داشتهاست.
تنبور کهنترین ساز زهی زخمهای است، به این معنا که اولین سازی میباشد که دستهای بلند به همراه کاسه و وتر داشتهاست. در کتب و رسالات زیادی در این مورد سخن گفتهاند. کتاب دیکشنری گراو که در زمینه سازشناسی است، قدمت این ساز را پنج تا شش هزار سال دانسته و مجسمههای سنگی در موزهها و آثار باستانی به جای مانده در شوش و تپههای بنی یونس در حوالی شهر موصل قدمت این ساز را ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد نشان میدهد. در کارنامه اردشیر بابکان یکی از متون پهلوی آمده که روزی اردشیر در ستورگاه نشسته بود و تنبور میزد و میسرود. در روایتهای افسانهای آمده که رستم در خوان چهارم تنبور مینواخته و مقام ته رز را به وی و مقام باریه را به باربد موسیقیدان دربار ساسانیان نسبت میدهند. فارابی که در موسیقی الکبیر بهطور گسترده در مورد تنبور و انواع آن و فواصل و کوکهای آن توضیحات مفصل دادهاند. ابن سینا، عبدالقادر مراغی و صفی الدین ارموی نیز از این جملهاند. در آثار شاعران بزرگ فارسیزبان از جمله شیخ جنید بغدادی، فردوسی، مولوی، منوچهری دامغانی، نظامی گنجوی، موسوی، حافظ، وحید قزوینی، بیدل دهلوی و وفا کرمانشاهی به کرات از تنبور سخن به میان آمدهاست. این قطعه شعری از مولوی است که در آن نام تنبور ذکر شدهاست:
| پس حکیمان گفتهاند این لحنها | از دوار چرخ بگرفتیم ما | |
| بانگ گردشهای چرخست این که خلق | میسرایندش به تنبور و به حلق | |
| مؤمنان گویند که آثار بهشت | نغز گردانید هر آواز زشت | |
| ما همه اجزای آدم بودهایم | در بهشت آن لحنها بشنودهایم |
موسیقی تنبور
در رپرتوار موسیقی تنبور حدود ۷۲ مقام وجود دارد که ۱۶ مقام آنها مربوط به مقامهای مجلسی و ۵۶ مقام نیز مربوط به مقامهای حقانی یا کلام است. پایه و اساس موسیقی تنبور همانند موسیقی کلاسیک ایرانی بدیههسرایی است. بهطور مثال اگر نوازندهای یک مقام را دو بار در یک روز هم اجرا کند، بهطور یقین یکسان در نمیآید. یکی از خصوصیتهای مقامهای تنبور قابلیت مدگردی آنهاست، یعنی نوازنده عملاً میتواند از یک مقام به دیگر مقامها مدگردی کند و پس از انتقال از چند مقام به مقام اصلی بازگردد.
مقامهای تنبور به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- مقامهای پردیوری، کلام یا حقانی (مقامهای پردیوری به دو دسته تقسیم میشوند، که یک دسته از آنها مربوط به دورهٔ بعد از سلطان سهاک یا پردیور میشود که بعد از این دوره به وجود آمدهاند و دستهٔ دیگر مقامها مربوط به دروهٔ سلطان سهاک یا دوره پردیور میشود که در این دوره مقدس به وجود آمدهاند که این مقامها دارای تقدس بیشتری هستند)
- مقامهای مجلسی (اسطورهای، باستانی، هوره)
- مقامات مجازی
- مقامات قدیمی مانند جلوشاهی، سوارسوار
- مقاماتی که در یکصد سال گذشته ساخته شدهاست
- آهنگها و بداهه نوازی معاصران یا هر آنچه که غیر از مقامهای کلام و مجلسی باشد.
کوک تنبور
امروزه مبنای صداهای موسیقی در سازها نت دوی دیاپازن است که سازهای شاخص موسیقی ایرانی نیز از آن تبعیت نمودهاند؛ مثلاً اکثر نوازندگان تار، دست باز یا مطابق دو سیم اول که سیمهای اصلی تارند را برابر با نت یاد شده میگیرند. همین امر باعث شدهاست که صدای سازهای ایرانی به دلیل مبالغه در زیر شدن از اعتدال خارج گشته و صداها اکثراً خشک و بدون طنین شده و از حالت اصلی خود خارج گشتهاست.
در گذشته مبنای صداهای موسیقی نت لا بودهاست چه در موسیقی ایرانی و چه در موسقی جهانی. این امر تاکنون در تنبور مراعات گردیده یعنی دست باز یا مطابق دو سیم اول که سیمهای اصلی تنبورند، معمولاً برابر است با نت لا؛ یعنی یک و نیم پرده بمتر از مبنای امروزی کوک میشوند.
دو سیم اول تنبور که دو نامیده میشوند نسبت به دیاپازون لا کوک میشوند و سیم سوم (سل) که به سیم واخوان نیز مشهور است با فاصله چهارم یا پنجم درست پایینتر از سیم دو کوک میشود که در اصل این دو کوک به کوک پنج و هفت یا فا و سل مشهورند.
- کوک طرز: بیشتر مقامهای مجلسی با این کوک نواخته میشود. نسبت میان وترها در کوک پنجم درست نزولی است و صدای باز وتر دوم اکتاو پایینتر از صدای دستان پنجم است.
- کوک برز (شیخ امیری): بیشتر در مقامهای حقانی استفاده میشود. در این کوک نسبت فاصله سیم زرد به سیم سفید چهارم درست است.
شهر ملی تنبور
شهرستان دالاهو در ۲۲ دی ۱۳۹۹ به عنوان شهر ملی تنبور در کشور ایران از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی معرفی شد. ثبت ملی دالاهو به عنوان شهر تنبور در حوزهٔ صنایع دستی و ساخت این ساز بوده و نه مقامهای موسیقی آن. در شهرستان دالاهو علاوه بر وجود خانه تنبور، ۱۵۸ کارگاه ساخت تنبور وجود دارد که برخی از آنها قدمت دیرینهای دارند.
فروشگاه اینترنتی ساز استوک محیطی امن و مناسب جهت خرید و فروش انواع ساز و ادوات موسیقی اکبند ، استوک و کارکرده می باشد .
در ساز استوک جهت فروش ساز و ادوات موسیقی خود میتوانید به دسته بندی موردنظر مراجعه کرده و پس از تکمیل اطلاعات مورد نظر ساز خود را برای فروش قرار دهید همچنین در ساز استوک این امکان وجود دارد برای دوستان نوازنده که بتوانند به راحت ترین شکل ساز مورد نظر خود را خریداری فرمایند .
ساز استوک بزگترین مرجع خرید و فروش انواع ساز و ادوات موسیقی اکبند ، استوک و کارکرده در ایران می باشد .
